Zeg eens eerlijk: Krijg jij wel eens kritiek op jouw functioneren aan de top? En kun je daar dan rustig en aandachtig naar luisteren? Zonder onderbrekingen of tegenwerpingen? Alsof kritiek een cadeau is?
Alle vragen volmondig met "Ja!" beantwoord? Gefeliciteerd! Je kunt iets wat slechts een handjevol mensen in de vingers heeft - ook in topposities.
Zit er ook een "Nee" bij je antwoorden? Of misschien een "Ja" waarbij je diep van binnen opstandigheid voelt? Dan is deze blog speciaal voor jou. Dus lees snel verder en ontdek waarom kritiek een cadeau is om je kernkwaliteiten te laten schitteren én hoe je dit cadeau zonder strijd in ontvangst neemt.
Kritiek voelt als aanval
Allereerst, je bent niet de enige die moeite heeft met kritiek. Veel van de directeuren, managers en ondernemende professionals die ik begeleid, ervaren kritische geluiden over hun doen of laten als een zakelijke of persoonlijke aanval. Maar daarmee doen ze zichzelf en de ander geen plezier.
De grote vraag is dus waarom ze kritiek als een aanval zien, terwijl ze het ook als een cadeau zouden kunnen bekijken. En daarop is slechts een simpel antwoord: Ze voelen zich door de kritiek van de ander niet gezien of gehoord in wie ze zijn en wat ze allemaal wél goed weten, kunnen of doen.
En dus slaat de vlam in de pan. "Want dat is niet eerlijk, onrechtvaardig of een grof schandaal." Het is daarnaast "kwetsend, krenkend en vernederend". Om nog maar te zwijgen over "lomp, agressief en asociaal". Grom, gnuif, grr.
Kun je je iets bij deze gedachten voorstellen? En ook tot welke gevoelens en gedragingen dat leidt?
"Ja, maren" als tegenaanval
Laten we het meteen heel tastbaar en concreet maken. Denk even terug aan de laatste keer dat kritiek je echt raakte. Hoe voelde je je toen? En hoe reageerde je? Dikke kans dat je verbolgen de tegenaanval inzette.
Bijvoorbeeld door hartgrondig te ontkennen wat je collega zei. Of door zijn argumenten te bagatelliseren. En anders wel door omstandig te gaan uitleggen waarom je collega het compleet bij het verkeerde einde heeft.
Een andere populaire tegenaanval is de punten van kritiek terugleggen bij je kritische collega. "Want die deed zelf zus en zo." En natuurlijk is dat er de eigenlijke oorzaak van dat jij steken hebt laten vallen.
Hoe je het ook wendt of keert, deze "ja, maren" zijn allemaal strategieën om de kritiek van de ander ver bij jezelf vandaan te houden. Tap jij ook uit deze vaatjes? Pas dan op, want al deze strategieën zijn funest.
Wie kwetst wie?
Wat denk je dat er met de ander gebeurt als jij zijn kritiek op deze manier beantwoordt? En wat heeft dat voor gevolgen voor jullie relatie, denk je?
Ik kan je op een briefje geven dat hij zich door jou evenmin gezien en gehoord voelt in datgene wat hij jou te zeggen heeft. En ook dat hij zich niet gewaardeerd voelt in de moeite die hij doet om het gesprek met jou hierover aan te gaan.
Want let wel: degene die de kritiek uit, doet moeite. En wat meer is: hij stelt zich kwetsbaar op. Deze collega voelt immers op zijn klompen aan dat hem mogelijk een heftige tegenreactie te wachten staat. Als dat daadwerkelijk gebeurt, zal hij zich een volgende keer wel twee keer bedenken voordat hij zich kritisch uitlaat.
Dubbele strop
De zakelijke gevolgen van jouw tegenaanval zijn groot. Weg open en constructieve samenwerking, welkom verzuim en nalatigheid, roddel en achterklap, gemopper en geklaag. Innovatie kun je verder wel op je buik schrijven, evenals een team met vleugels dat elkaar van goed naar goud helpt. En hoed je maar alvast voor de uitkomsten van de medewerkerstevredenheidsenquête. Op motiverende baas ga jij geen hoge ogen scoren, op veiligheid en vertrouwen evenmin.
Naast deze zakelijke strop is er ook een persoonlijke strop. Voor jou, als mens. Want door niet open te staan voor kritiek ontneem je jezelf een waardevolle kans om in je kernkwaliteiten te schitteren. In plaats van goed zijn in wie je bent, tob je dan met stress, omdat je denkt dat je nooit goed genoeg bent.
Begin daarom nu met kritiek niet als een aanval te zien, maar als een cadeau. Voor jou, van je collega. Ik leg je hieronder uit hoe je dat doet. En vooral: waarom.
Je kernkwaliteiten
Ken je het model van de kernkwadranten van Daniel Ofman?
De theorie is dat elk mens bepaalde kernkwaliteiten heeft. Neem bijvoorbeeld hulpvaardigheid, dat is een mooie eigenschap om te bezitten.
Recht tegenover je kernkwaliteiten staan je allergieën. Ben je hulpvaardig, dan erger je je waarschijnlijk mateloos aan iemand die alles vanaf zijn eigen eilandje beziet en nooit eens zijn handen voor iemand uit de mouwen steekt.
Daarnaast heb je uitdagingen. Dat zijn de eigenschappen die je beter kunt ontwikkelen. Ze liggen ten grondslag aan je allergieën. Bij hulpvaardigheid kun je bijvoorbeeld werken aan loslaten, overlaten of meer zelfstandigheid bevorderen van de ander.
En dan heb je nog valkuilen. Die krijg je wanneer je doorschiet in jouw kernkwaliteiten. Het is gedrag waar je anderen mee dwarszit – het gedrag waar jij kritische opmerkingen over krijgt.
Ben je erg hulpvaardig? Dan zou het me niet verbazen als je collega klaagt dat jij je teveel met zijn projecten bemoeit, ook als je er formeel niets mee te maken hebt. Jouw hulpvaardigheid is doorgeslagen naar bemoeizucht.
Ken je valkuilen (en dus je kernkwaliteiten)
En nu komen we bij het punt dat ik wil maken: kritiek is in negen van de tien gevallen niets anders dan afkeuring van jouw valkuilgedrag.
Luister je open en eerlijk naar kritiek, dan leer je je valkuilen beter kennen en beheersen. En nog waardevoller: je kunt in een moeite door terugredeneren naar jouw kernkwaliteiten. Die je vervolgens nóg beter en bewuster kunt inzetten.
Kritiek van anderen zorgt er dus voor dat je effectief en efficiënt blijft functioneren, doordat je je op je kernkwaliteiten concentreert. Want juist daarmee maak je hét verschil als directeur, manager of ondernemende professional en juist daarom zit jij op jouw toppositie.
Nou, is kritiek op deze manier een cadeau of niet?
Oefenen met kritiek als cadeau
Om kritiek voortaan als cadeau te kunnen ontvangen, helpt het als je je eigen valkuilen kent. Maak hiermee direct een goede start door de volgende oefening.
Vul de volgende uitspraken aan:
"Mijn gedrag dat ik bij anderen relativeer is…"
"Anderen verwijten mij dat ik…"
"Ik rechtvaardig mezelf in…"
"Ik krijg wel eens naar mijn hoofd geslingerd dat…"
"Onder druk verval ik soms in…"
Daag jezelf uit om er tenminste tien te vinden en op te schrijven. En vraag gerust je collega's of dierbaren om hulp. Zij weten jouw valkuilen waarschijnlijk feilloos te benoemen.
Onderzoek vervolgens per valkuil welke kernkwaliteit eraan ten grondslag ligt. Dan weet je meteen waarin je jezelf niet gehoord en gezien voelt als je kritiek als aanval ervaart en niet als cadeau.
Opties voor hulp
Blijf je het lastig vinden om kritiek als cadeau te ontvangen? Zit jezelf dan niet langer op de kop en maak gebruik van een van de volgende opties.
Vraag en antwoord
Heb je vragen over deze blog? Of wil je jouw ervaringen met kritiek als cadeau ontvangen delen? Laat dan hieronder jouw reactie achter en ik antwoord persoonlijk.
Doe mee met mijn interactieve, online Masterclass
Stap nu uit jouw vicieuze cirkel van alsmaar harder werken, waardoor je tijd en energie krijgt voor jezelf en ontspannen excelleert aan de top. In slechts één uur krijg jij weer grip op je werk en leven. Meld je nu aan voor de interactieve, online Masterclass 'Succes Zonder Stress'.
Exclusief 1 op 1 sparren
Wil je liever direct persoonlijk met mij in gesprek, zodat 0% overuren, 25% productiever en 100% leven jouw relaxte werkelijkheid wordt? Klik hier om jouw Doorbraaksessie te boeken en we spreken elkaar binnenkort.
