Roddelen op het werk? Met deze 6 basisregels stop je het!

Wist je dat roddelen op het werk een belangrijke oorzaak is van improductiviteit, stress en verzuim? En wist je ook dat je hier als directeur, manager of ondernemende professional grote invloed op hebt?

Want wat doe jij als jouw bestuurder of mede MT-lid een onderonsje begint met: "Pssst… Heb je het al gehoord?" Of als je medewerker, klant of leverancier jou even apart neemt, "omdat hij iets kwijt wil over een collega"?

De kans is groot dat je je oren spitst en vol interesse luistert naar het sappige verhaal dat de ander je wil vertellen. Want nee, je hebt het nog niet gehoord van X, Y of Z en kennelijk mis je daar iets aan. Waarom zou die ander anders de moeite nemen om het jou nu – en ook zo stiekem – te vertellen.

Dus natuurlijk laat je de ander zijn verhaal doen en mogelijk heb je daar zelfs wel iets aan toe te voegen – je bent toch niet voor niets de uitverkorene. Echt fijn dat jullie elkaar zo spontaan tegen het lijf liepen en dat jij nu ook weet hoe het zit met X, Y of Z, terwijl je daarvoor geen idee had. Nee, hier kun je echt je voordeel mee doen en natuurlijk houd je voor je van wie je deze informatie hebt.

Herkenbaar hoe roddelen op het werk werkt? En ook hoe je daar zelf aan meedoet en jezelf zelfs wijsmaakt dat het effectief en efficiënt is? Terwijl niets minder waar is!

In deze blog ontdek je waarom roddelen op het werk fnuikend is voor je resultaten en relaties en hoe je dat met 6 basisregels direct, transparant en duurzaam stopt. Met in de hoofdrol een organisatie van 100 medewerkers die ik vanuit FFT mocht begeleiden om samen relaxed te excelleren.

Roddelen op het werk is fnuikend

Al bij de eerste gesprekken gebeurde het: van hoog tot laag in de organisatie probeerden mensen me te paaien als handlanger – en dat ging helemaal niet subtiel.

• Bestuurders "namen me in vertrouwen" over hun directie.
• Directeuren "deden een boekje open" over hun bestuurders.
• Managers wilden "even sparren" over hun medewerkers.
• Medewerkers wilden "wat tegen me aanhouden" over hun manager.
• En collega's wilden "me graag goed informeren hoe alle hazen rennen".

Klaagzang over anderen

Wat steevast volgde was een klaagzang over verzuim en nalatigheid van collega's:

• "X kan z'n functie niet aan."
• "Y komt altijd te laat."
• "Z traineert de boel."

Ondanks dat het met de beste bedoelingen werd ingeluid, vertoonde het verdacht veel trekjes van roddelen oftewel opzettelijk slechte dingen van iemand vertellen (van Dale).

Wie mij kent, weet dat ik met dit soort ineffectiviteit weinig opheb. Allereerst kost roddelen op het werk zeeën van tijd, bakken aan energie en sloten koffie. Ten tweede zet het kwaad bloed tussen collega's, waardoor hun werkplezier daalt en de werkstress stijgt. De een gooit daardoor de kont tegen de krib, de volgende verzuimt frequent of langdurig en weer een ander loopt de kantjes er vanaf.

Productieve samenwerking binnen en tussen teams kun je dan wel op je buik schrijven – het zonder frustraties behalen van je doelstellingen en resultaten ook!

Aandacht afleiden van jezelf

Misschien is het woord 'handlanger' je opgevallen? Dat gebruik ik niet voor niets.

Want roddelen op het werk wordt vaak gebruikt als camouflage. Door X, Y of Z negatief af te schilderen, leid je de aandacht weg van je eigen functioneren. Jou treft geen blaam, jij doet het wél goed.

Daarover neem je iemand zogenaamd in vertrouwen. Gaat diegene daarin mee, dan wordt hij medeplichtig. Jullie delen iets over X, Y of Z, terwijl X, Y of Z van niets weet. En zo ontstaan er twee kampen: de roddelende intimi en de beroddelde buitenstaanders X, Y en Z.

Roddelen is lekker (gemeen)

Wat roddelen over collega's ook zo verleidelijk maakt, is dat je niets wilt missen. Het bevredigt je nieuwsgierigheid. Je weet iets wat je eigenlijk niet hoort te weten, en daar word je een stukje machtiger, belangrijker of interessanter van.

In de oertijd was deze kennis noodzakelijk om te overleven, omdat je daardoor wist wie wat deed, wie te vertrouwen was en wie er aan jouw kant stond. Ook hielp het om de ongeschreven regels helder te krijgen en gevoel te krijgen voor wat wel of niet taboe was. Daarnaast diende roddelen als stressverlager enerzijds en sfeerverhoger anderzijds. Gedeelde smart is immers halve smart en gedeelde vreugd is dubbele vreugd – en zeker als daar spot of leedvermaak aan toegevoegd wordt.

Wijs roddelende collega's terug naar af

Terug naar ons dagelijks werk. Voor wie is letterlijk overleven dan aan de orde? Voor niemand toch? En zeker niet in een topfunctie waarin je zelf invloed hebt op de visie, missie en kernwaarden. Maar ook op de strategie en doelstellingen, de organisatie- en communicatiestructuur en de processen, procedures en systemen. En dan ook nog eens in een verzorgingsstaat als Nederland.

Puik presteren vraagt om transparantie

Wat vroeger onduidelijk was en daarmee onzeker en onveilig, is juist in puik presterende organisaties en teams tot transparante normen en waarden verheven. Juist doordat iedereen open en eerlijk communiceert weet iedereen waar hij aan toe is en kan iedereen elkaar daaraan houden, ongeacht rang of stand, rol of functie, leeftijd, kennis, kunde of ervaring.

Gebrek aan transparantie is niet puik

In niet puik presterende organisaties is deze transparantie echter niet aan de orde. Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn onduidelijk belegd en besluiten worden niet of willekeurig genomen. Wat de ene collega wel mag, mag de andere collega niet en voor dezelfde inspanningen gelden andere vergoedingen of emolumenten. Dat dit leidt tot jaloezie, geklaag en stress mag geen wonder heten en evenmin dat roddelen welig tiert.

Herkenbaar? En wat is jouw aandeel in deze wildgroei van improductiviteit en verwaarlozing?

Roddelen is een zwaktebod

Hoe je het ook wendt of keert, roddelen op het werk is nooit goed bedoeld en zeker niet onschuldig. Denk maar aan die andere twee woorden voor roddelen: kwaadspreken of lasteren (van Dale). Daar bovenop geldt dat wie roddelt, wordt beroddeld.

In dit soort wespennesten is het voor mij als extern adviseur essentieel dat ik neutraal blijf. Daarom ging ik ook in deze opdracht niet mee in het roddelen. In plaats daarvan vroeg ik alle roddelaars of ze al met hun grief naar de persoon zelf waren gegaan. Een paar antwoorden:

• "Nee, want dat heeft toch geen zin."
• "Dat weet ze zelf ook wel."
• "Ik niet, maar ik weet dat X het wel heeft gezegd."
• "Min of meer."
• "Dat moet zijn baas maar doen."

Het was duidelijk dat er meer over elkaar werd gesproken dan met elkaar. En dat mensen hun wensen, verwachtingen, behoeften of kritiek niet of indirect uitten.

Negatieve spiraal

Het lijkt zo onschuldig hè? Even een praatje maken met een collega die je goed kent.

Maar het gaat de verkeerde kant op als je namen en rugnummers noemt, terwijl houding en gedrag kunnen volstaan. Of als je in geuren en kleuren over een lastige situatie met een collega, klant of leverancier praat, terwijl de persoon in kwestie taal noch teken van je heeft vernomen.

Dan wordt het roddel en achterklap, waarmee je degene over wie je het hebt persoonlijk of professioneel schaadt, zonder dat hij zich kan verweren. Voor je het weet beland je met je team in een negatieve spiraal, omdat iedereen wel iets van een ander denkt of vindt en daar in de wandelgang of bij het koffieapparaat zijn beklag over doet.

Doe jij hier als leidinggevende aan mee? Dan zijn de rapen helemaal gaar! Jouw voorbeeld aan de top doet immers volgen, of het nu effectief is of niet.

Onveilig werkklimaat

Bij de organisatie die ik begeleidde waren de gevolgen van het roddelen enorm. De sfeer was om te snijden, de prestaties waren om te huilen en het verzuim was torenhoog. Zowel bestuurders, als directeuren, managers en medewerkers liepen op eieren, omdat veiligheid en vertrouwen ver te zoeken waren.

Angst overheerste – om fouten te maken en daarop afgerekend te worden. Met dit doemscenario stond figuurlijk overleven op het spel, waardoor niemand nog verantwoordelijkheid durfde te nemen, te geven of elkaar aan te spreken.

In de loop der tijd hadden fouten en klachten zich opgestapeld. Projecten liepen achter en de werksfeer was grimmig. Ook van buiten groeide de druk. Klanten lieten weten dat er beter gepresteerd moest worden. Het bestuur twijfelde of mensen op de juiste plekken zaten.

De toestand leek hopeloos.

Crisismaatregelen helpen niet

In zo'n situatie zijn velen geneigd om crisismaatregelen te nemen. Zoals andere werkwijzen, overlegvormen en taakverdelingen. Of aangescherpte normtijden, intensievere controles en strengere verantwoording.

Maar geen van deze maatregelen heeft noemenswaardig effect. Ze pakken niet de kern van het probleem aan: medewerkers en managers communiceren niet open en eerlijk.

Alleen: hoe pak je iets aan wat niet open en eerlijk gebeurt?

6 basisregels tegen roddelen op het werk

Als je de roddels kent, maar er niets tegen doet, ben je medeplichtig. Dat pleit niet voor je geloofwaardigheid. Tegelijkertijd geldt dat als je ze niet kent, je er niets tegen kunt doen.

Dat lijkt een lastige situatie, maar het hoeft niet lastig te zijn.

In de organisatie die ik begeleidde, doorbrak ik dit dilemma met de zes basisregels voor open en eerlijke communicatie van FFT:

Deze FFT-basisregels werken altijd. Ook bij jou, je team en je organisatie.

Hoe werkt de doorbraak in de praktijk?

Ik spreek de zes basisregels hardop uit. Daarna bespreken we ze uitgebreid samen. Vragen over de regels beantwoord ik en onduidelijkheden licht ik toe.

Als iedereen de regels begrijpt, maak ik een rondje. Ik stel elke aanwezige de vraag: "Ga jij je volgens deze basisregels gedragen?"

Iedereen zegt "JA" (dat gebeurt echt altijd!).

Vervolgens spreken we af dat we voortaan volgens deze regels met elkaar communiceren. En dat we elkaar op het naleven van deze afspraak aanspreken.

Kwestie van lange adem

Wordt er in jouw team geroddeld? Pas zelf ook de zes basisregels toe.

Geef niet op als het niet direct werkt; veel mensen zijn deze manier van doen niet gewend. Ze gaan er in eerste instantie wat lacherig mee om. Spreek de betreffende medewerkers aan op hun gedrag en op hun toezegging zich aan de basisregels te houden. De aanhouder wint.

Uit ervaring weet ik dat teams al na enkele weken van hun geroddel verlost zijn – ook de organisatie die ik begeleidde. Vervolgens pakken ze hun ineffectiviteit aan, waardoor ze weer doen waar ze voor betaald worden: hun werk.

Extra hulp gewenst?

Je weet nu hoe je roddelen op het werk direct, transparant en duurzaam aanpakt. Kun je hierbij extra hulp gebruiken, profiteer dan van de volgende opties.

Vraag en antwoord

Heb je vragen over deze blog? Of wil je jouw ervaringen met roddelen op het werk delen? Laat dan hieronder jouw reactie achter en ik antwoord persoonlijk. Maar geen namen noemen hè 😉

Doe mee met mijn interactieve, online Masterclass

Stap nu uit jouw vicieuze cirkel van alsmaar harder werken, waardoor je tijd en energie krijgt voor jezelf en ontspannen excelleert aan de top. In slechts één uur krijg jij weer grip op je werk en leven. Meld je nu aan voor de interactieve, online Masterclass 'Succes Zonder Stress'.

Exclusief 1 op 1 sparren

Wil je liever direct persoonlijk met mij in gesprek, zodat 0% overuren, 25% productiever en 100% leven jouw relaxte werkelijkheid wordt? Klik hier om jouw Doorbraaksessie te boeken en we spreken elkaar binnenkort.