Heb jij ook regelmatig het gevoel in een ratrace te zitten? Je bent knoerthard aan het werk, maar je doelen en resultaten behaal je niet. Ondanks alle uren en energie die je besteedt, blijven klanten klagen, medewerkers mopperen en systemen haperen.
En jij? Jij zet nog een extra tandje bij, omdat het nou eenmaal jouw job is om de klus te klaren. Niet voor niets ben jij de directeur, manager of ondernemende professional, toch? En van hard werken gaat niemand dood. Dus niet klagen, maar dragen – tanden op elkaar en door buffelen.
In deze blog maak je kennis met vier strategieën die iedereen instinctief toepast bij veranderingen, maar waarmee je jezelf niet helpt om uit jouw ratrace te stappen. Hoe jij voortaan wel effectief met veranderingen omgaat, ontdek je ook. Plus 25 vitale tips waarmee je jezelf fit to survive houdt én ratraces voorkomt.
Survival of the fittest
Ken je 'survival of the fittest' van Darwin? Wie zich het beste aanpast aan veranderingen houdt het leven vol.
Hoewel deze ontdekking dateert uit het eind van de 19de eeuw, heeft hij nog niet aan betekenis ingeboet. Verandering is de enige constante in ons leven en het is dan ook de kunst van het leven om hiermee te leren dealen.
Omgaan met de ratrace
Maar hoe doe je dat effectief, zodat je je geestelijk en lichamelijk fit voelt, zakelijk jouw resultaten en doelen behaalt en privé blij en gelukkig bent? Want kijk maar eens hoe verschillend mensen met bijvoorbeeld een ratrace omgaan.
- Sommigen werken zich een slag in de rondte – net als jij.
- Anderen raken geheel van de leg en laten ter plekke alles uit hun handen vallen, omdat ze zich "ziek, zwak of misselijk" voelen.
- Weer anderen laten zich door niets of niemand van de wijs brengen en gaan stoïcijns verder met wat ze daarvoor ook al deden.
- En nog weer anderen verzetten zich tegen "alles wat ze wordt aangedaan" door hun biezen te pakken, te verzuimen of de kantjes er vanaf te lopen.
Reflexen regeren
Waar komen deze verschillen vandaan? En hoe kun je van deze verschillen profiteren, zodat je jouw ratrace overleeft én nieuwe ratraces voorkomt?
Om deze vragen te beantwoorden is het van belang dat je weet hoe onze reflexen werken en hoe ons zenuwstelsel functioneert. Ik neem je in dit verhaal daarom mee naar de oertijd, toen er nog echte beren op de weg waren. Die moesten we te slim of te snel af zijn om te overleven.
Als je snapt waar we vandaan komen, begrijp je ook waarom we op denkbeeldige beren net zo reageren als op echte. En waarom we daardoor torenhoge stress ervaren, terwijl dit ons niet verder brengt.
Geen genade
Het leven in de oertijd was overzichtelijk en ieders eigen verantwoordelijkheid ook.
Het voortbestaan van jou en de soort stond continu op het spel. Als je je strategieën niet kende of niet juist toepaste, was het over en uit met je. Je werd opgegeten, uit de groep gezet of aan je lot overgelaten.
En hield je je wel aan de regels van het spel?
Dan was er rust, reinheid en regelmaat. Dan kon je met een gerust hart slapen en had je voldoende te eten en te drinken. Ook kon je paren en werd er door de groep voor jouw welzijn gezorgd.
Vier overlevingsstrategieën
Om te overleven zijn er vier strategieën: faint, fight, flight en freeze.
We kennen ze allemaal en we hebben er ook allemaal last van. Denk maar even aan een levensbedreigende situatie, waarin een hongerige beer jou woest grommend tegemoet rent.
En? Hoe voel je je? Klopt je hart in je keel? Giert de adrenaline door je lijf? Of gebeurt er iets anders?
- Faint: Je bent flauwgevallen, omdat de emoties je te veel werden.
- Fight: Je hebt de beer brullend en briesend op zijn neus getimmerd en een dreun tussen de ogen verkocht.
- Flight: Je zit al boven in een boom, onder een steen of tussen de struikjes.
- Freeze: Je staat aan de grond genageld – verstard van angst.
Wie in de oertijd niet direct en adequaat acteerde, was ten dode opgeschreven. Er was geen tijd om na te denken. Het was verslappen, vechten, vluchten of verstarren.
Nog altijd bedienen we onszelf van deze strategieën. Ook al heerst er geen acuut gevaar meer. Ook al hebben we eten, drinken en een dak boven ons huis.
Overleven in ons werk
Ons zenuwstelsel is gebouwd op overleven in de wildernis en onze hormonen staan hier nog steeds op afgesteld. Onmiddellijke veiligheid! Dat is wat je wilt en daar ben je onbewust steeds mee bezig. Ben je veilig, dan hoef je je geen zorgen te maken en kun je rustig eten, slapen en voortplanten.
Dat veilig voelen impliceert een natuurlijke weerstand tegen gevaar. Gevaar ga je uit de weg, omdat het je de kop kan kosten. En dit geldt niet alleen voor echte beren op de weg, maar ook voor denkbeeldige exemplaren.
Houden wat je hebt
Daarom doet over het algemeen iedereen zijn best om alles te houden zoals het is. Want dat is bekend. En dat voelt vertrouwd – zelfs als het een ratrace is, waarmee je jouw doelen en resultaten niet bereikt. De adrenaline, die door je lichaam giert om jezelf te bewijzen, voelt aangenaam en comfortabel – ondanks het feit dat je je hoofd en hart op hol jaagt.
Je weet wat je hebt en zolang het gaat, ploeter je voort. Met een paar lange weekenden weg of een week all inclusive vakantie tank je wel weer bij. En ooit zal het echt wel relaxter worden, want zo druk, druk, druk kan het vast niet eindeloos doorgaan. Daar hoop je op, daar bouw je op en daar vertrouw je op. En zo sus je jezelf in slaap.
Helaas zit het leven niet lurkend en snurkend in elkaar – en je werk evenmin.
Veranderingen zijn schering en inslag
- De baan voor het leven is voorbij.
- Een derde van de huwelijken strandt.
- Je pensioenleeftijd rukt alleen maar op.
Tegen veranderingen vechten of ervoor vluchten heeft geen zin. Net zomin als dwarsliggen of jezelf dood houden. Deze strategieën genereren alleen maar stress en frustraties, omdat je het tij toch niet keren kunt.
Oefening baart kunst
Oog in oog met de vijand ben je te laat als je het van je overlevingsstrategieën moet hebben. Dan moet je fit to survive zijn. En ook zeker weten dat jouw strategie beter werkt dan die van je tegenstander.
Dat vergt training en oefening. Dieren doen dit al spelend en ravottend. Ze leren hun eigen belangen te dienen zonder die van anderen te schaden. En om hun eigen behoeften te bevredigen zonder dat ze anderen tekortdoen.
Ook jij hebt dit geleerd. Thuis. Op school. Tijdens je studie. In sport en spel – anders was je niet gekomen waar je nu bent. En had je daar niet kunnen functioneren.
Voorkom gezapigheid
Velen van ons houden op een bepaald moment op met leren. Ze zitten waar ze zitten. Ze weten wat ze hebben en daar zijn ze tevreden mee. Hun omgeving ook.
Maar pas op! Gezapigheid legt een bom onder ons verandervermogen, doordat het je wendbaarheid ondermijnt. Plotseling ben je niet meer fit to survive, omdat je houdbaarheidsdatum blijkt te zijn verstreken.
Zeg nee tegen comfort
Wat je jezelf ook wijs maakt: veranderen is noodzaak.
Comfort leidt tot afstomping, zelfingenomenheid en luiheid. Het maakt je dom, dik en lelijk, omdat je jezelf niet meer uitdaagt, prikkelt en laat verrassen. Je verkent je grenzen niet meer, bent niet meer kritisch en leid je leven op de automatische piloot.
Geen wonder dat je dan niet gezien of gehoord wordt. Er zit geen kraak en smaak meer aan je werk, je leven en aan jou. Je bent dertien in een dozijn, het vijfde wiel aan de wagen, de zoveelste rat die de ratrace niet overleeft.
In de natuur wisten we hier wel raad mee. Weg ermee.
Weg met jou
Morgen word je uit de groep gezet. Je hoort er niet meer bij. Je klanten zijn er niet meer, je collega's evenmin en ook je partner, familie en vrienden zijn weg. Moederziel alleen.
Wat ga je doen? Welk overlevingsmechanisme haal je tevoorschijn?
- Val je flauw?
- Ga je vechten?
- Kies je voor vluchten?
- Of bevries je?
Geen tijd te verliezen
Wat je antwoord ook is, weet dat je jezelf met een overlevingsstrategie op korte of lange termijn in de vingers snijdt. Zelfredzaamheid en actieve participatie zijn de uitgangspunten van onze hedendaagse maatschappij.
Als je denkt dat het jouw tijd wel zal duren, kijk dan eens goed om je heen. Hoeveel directeuren, managers en ondernemende professionals ken jij die de ratrace niet hebben overleefd, omdat ze hun doelen en resultaten uit het oog verloren of omdat ze zichzelf letterlijk of figuurlijk dood hebben gerend?
Dat kan ook jouw lot zijn. Ongenadig. Net als in de natuur.
Survival of the fittest is dus nodig, omdat we anders samen ten onder gaan.
Mijn 25 vitale tips
Wil jij de verandering voorblijven? Kies dan voor fit to survive met deze 25 vitale tips:
- Investeer in je persoonlijke ontwikkeling. Doe elk jaar een opleiding of training.
- Bekwaam je als motiverende baas. Kies voor een trainer met lef.
- Onderscheid jezelf met je kwaliteiten en talenten. Wees een witte raaf.
- Geniet van wat je doet en laat. En wees trots op jezelf.
- Luister naar je intuïtie. Je weet donders goed wanneer het niet pluis is.
- Doe niets tegen je zin. Je schaadt jezelf en komt niet tot je recht.
- Communiceer transparant. Dan krijg je zaken gedaan of hulp.
- Neem verantwoordelijkheid. Veranderen begint bij jezelf.
- Spreek anderen aan. Als je je mond houdt, verandert er zeker niets.
- Werk doel- en resultaatgericht. Meet je voortgang en stuur bij.
- Zorg voor rust, reinheid en regelmaat. Houd je hoofd, je lijf en je omgeving schoon.
- Ontspan, sport en speel. Doe dit thuis en in je werk, niet alleen in hobby's.
- Stel open vragen. Wees nieuwsgierig en laat je verrassen.
- Denk, durf en doe effectief. Ga voor assertiviteit: goede zaken én goede relaties.
- Vraag om hulp. Dan leer je nieuwe dingen en maak je een ander blij.
- Omring je met andersdenkenden. Alleen dan kun je innoveren.
- Doe elke dag iets nieuws. Neem een andere route, praat met andere mensen.
- Stel je eigen vanzelfsprekendheden ter discussie. Lekker verfrissend.
- Vraag om feedback. Anderen zien wat jij niet ziet.
- Toon je leiderschap. Wees een vitaal voorbeeld.
- Gedraag je ondernemend. Handel zoals je een eigen bedrijf runt.
- Verbind jezelf aan de ander. Zorg voor gemeenschappelijke waarden en normen.
- Gebruik je energie productief. Doe het goed of doe het niet.
- Maak korte metten met verzuim en nalatigheid. Scheelt tijd, geld en frustraties.
- Werk en leef vanuit liefde. Volg je hart en je passie.
Hoe overleef jij jouw ratrace?
Hoe sta jij nu in jouw ratrace? Ben je gemotiveerd om met mijn 25 vitale tips aan de slag te gaan? Zo ja, dan wens ik je veel succes om uit jouw ratrace te stappen én nieuwe ratraces te voorkomen.
Zo nee, dan bied ik je graag wat extra hulp aan; lees snel verder!
Vraag en antwoord
Heb je vragen over deze blog? Of wil je jouw ervaringen met het overleven van de ratrace delen? Laat dan hieronder jouw reactie achter en ik antwoord persoonlijk.
Doe mee met mijn interactieve, online Masterclass
Stap nu uit jouw vicieuze cirkel van alsmaar harder werken, waardoor je tijd en energie krijgt voor jezelf en ontspannen excelleert aan de top. In slechts één uur krijg jij weer grip op je werk en leven. Meld je nu aan voor de interactieve, online Masterclass 'Succes Zonder Stress'.
Exclusief 1 op 1 sparren
Wil je liever direct persoonlijk met mij in gesprek, zodat 0% overuren, 25% productiever en 100% leven jouw relaxte werkelijkheid wordt? Klik hier om jouw Doorbraaksessie te boeken en we spreken elkaar binnenkort.
5 reacties
een super interessant succesartikel Margriet. Herkenbare teksten maar ook teksten voor reflexie naar jezelf als ik het artikel lees. Ga zo door. je bent een topper!!
Groeten Rob
Dank je wel Rob voor je compliment. Ik ga zeker zo door. En als je onderwerpen hebt waar je meer over wilt lezen, laat het me weten.
Of werk aan het stretchen aan de verlenging van je houdbaarheidsdatum door skillsverbreding of verdieping. Zorg dat je BTW vanuit self-esteem valide blijft.
BTW staat voor "jouw eigen Bijzondere Toegevoegde Waarde"!
Hallo Hans Warmenhoven,
Jouw reactie sluit mooi aan op een ander artikel van me. Hoe overleef je de ratrace?
Daarin vind je 25 tips om houdbaar te blijven. Skillverbreding of -verdieping horen daar helemaal bij.
Hartelijke groeten, Margriet
Hallo Hans,
Over jezelf stretchen heb ik nog een ander artikel geschreven. Dat kan op vier manieren en helpt je om je belasting en belastbaarheid in evenwicht te brengen en houden. Niet onbelangrijk als je houdbaar wilt zijn en blijven 😉
Hoe je weer blij wordt van wat je doet – zonder te stressen
Ik ben benieuwd welke jij bij jezelf herkent en welke eventueel wel wat meer stretch kunnen gebruiken. Leuk als je me het laat weten.
Vitale groet, Margriet