Vraag: hoe krijg je zaken in je team gedaan zonder de relatie te schaden?
Antwoord: door meer assertiviteit.
Verbaast je dat? Lees dan vooral verder.
Want je ontdekt hoe te weinig assertiviteit zorgt voor verspilling, verzuim en improductiviteit. En waarom assertiviteit je team goede resultaten, hoge kwaliteit en snelle voortgang opleveren.
Is nee zeggen agressief?
Een van de grootste denkfouten die je team kan maken, is assertiviteit verwarren met agressiviteit. Je teamleden zien duidelijkheid en grenzen dan niet als nuttig of leerzaam, maar als hard en onaardig. Veel teams die ik begeleid trappen in die valkuil.
Waarom eigenlijk?
Heel simpel: er ligt angst onder verstopt. Je teamleden zijn bang voor confrontatie, omdat ze de harmonie niet willen verstoren. Daarom houden ze meer rekening met de belangen van anderen dan met die van henzelf. Zulk gedrag noemen we subassertief.
Herken je dit in je eigen team? Weet dan dat je teamleden het belangrijk vinden dat collega's het continu naar hun zin hebben. In zo'n schijnbaar harmonieuze teamcultuur staan sfeer, gezelligheid en goed gevoel op de eerste plaats. Effectiviteit en efficiëntie zijn daaraan ondergeschikt – productiviteit komt op de tweede plaats.
Onderstromen
In deze situatie is subassertiviteit gecultiveerd. Het is standaard geworden om je gedienstig op te stellen, terwijl gezonde assertiviteit wordt beschouwd als agressief gedrag.
Is dat erg?
Ja!
Want in zo'n team ontstaan gevaarlijke onderstromen.
Collega's die hun zegje niet doen, vallen om of worden vals. Het is een voedingsbodem voor burn-out en verzuim, maar ook voor jaloezie, roddelen en ander ondermijnend gedrag.
Daarbij komt: in een subassertieve bedrijfscultuur voelen teamleden zich minder verantwoordelijk voor de organisatiedoelstelling.
Om dit te kunnen begrijpen, leg ik je hierna eerst de vier stijlen van persoonlijke belangenbehartiging uit.
Zakelijkheid + persoonlijke betrokkenheid = assertiviteit
Iedereen – ook jij – behartigt zijn belangen en die van anderen op zijn eigen manier. Die persoonlijke stijl is niet altijd effectief. Ik vertel je verderop hoe dat zit. Eerst een stukje theorie.
In belangenbehartiging spelen twee waarden een rol: zakelijkheid en persoonlijke betrokkenheid:
- Zakelijkheid is de mate waarin je in je eigen belangen voorziet. Je bent 'hard on the matter' (HOTM) of 'soft on the matter' (SOTM).
- Persoonlijke betrokkenheid is de mate waarin je in andermans belangen voorziet. Je bent 'soft on the person' (SOTP) of 'hard on the person' (HOTP).
Mix je deze basis ingrediënten, dan kom je op vier stijlen van belangenbehartiging:
- Ben je 'soft on the matter' en 'soft on the person'? Dan is je stijl subassertief.
- Ben je 'hard on the matter' en 'hard on the person'? Dan is je stijl agressief.
- Ben je 'soft on the matter' en 'hard on the person'? Dan is je stijl subagressief.
- Ben je 'hard on the matter' en 'soft on the person'? Dan is je stijl assertief.
Laten we de stijlen een voor een bekijken. Ter illustratie haal ik er een partijtje tennis bij, gemengd dubbel. De bal gaat uit, toch?
Subassertieve stijl van belangenbehartiging
Team 1: "De bal is uit, 30 – 0."
Gedachteballonnetje boven team 2: "Huh, hij was toch in? Nou ja, ik zal het wel niet goed hebben gezien. Ach, het is maar een spelletje. Ik vraag straks wel wat m'n maatje van die bal vond. Maar hm, het zit me niet lekker. Ik dacht toch echt dat hij in was..."
Team 1: "Ja, in! 40 – 0. "
Gedachteballonnetje boven team 2: "O help, ik stond niet op te letten, laat ik zo maar die bal bij het net lopen. Kom op, even wakker worden anders verliezen we nog van die schreeuwlelijkerds. Het is toch te gek voor woorden dat ze zomaar een punt claimen. Je kunt toch minstens het fatsoen hebben om een let te spelen. Nou ja, van mensen die zich zo gedragen, hoef je natuurlijk weinig fatsoenlijks te verwachten..."
Team 1: "Love game. Wissel, 5 games voor ons, 2 voor jullie."
Gedachteballonnetje boven team 2: "Verdorie, we slaan geen bal meer terug. Een love game voor die sukkels aan de overkant. Moet je ze zien met hun triomfantelijke grijnzen. En ondertussen maar vals spelen. Kijk HIER *met racket priemen in het gravel* kwam die bal terecht die zij uit gaven. Hij was wel in, wat een ontzettende losers om zo te willen winnen."
Wat is hier subassertief?
Team 2 bestaat uit twee subassertievelingen die niet zeggen wat ze denken en daardoor niet opkomen voor hun belangen. Ze gedragen zich 'soft on the matter' en 'soft on the person'. Ze stellen de belangen van het andere team centraal en richten zich in de relatie op het dienen van die belangen. Gezellig doen, is belangrijker dan scoren – althans naar buiten toe.
Naar binnen toe gebeurt er iets heel anders. Daar voelen ze onderhuids verzet, omdat ze het niet eens zijn met de call, het besluit en het punt. "Zo ging het niet, zo was het niet en zo hoort het niet."
De gedachteballonnetjes bij de tweede en de derde bal laten duidelijk zien hoe het verzet groeit en daardoor steeds onaangenamere vormen aanneemt. Van concentratie op het spel is steeds minder sprake, van onvriendelijke gedachten over de tegenstanders des te meer. Helaas krijg je daarmee geen games en dus gaat de winst naar team 1.
De gevolgen van subassertiviteit
Als je je subassertief opstelt, volg je de ander. Je laat de ander bepalen wat er gebeurt – ook als dat geen zuivere koffie is. Zo ontstaat een onevenwichtige, ongezonde relatie. De ander misbruikt mogelijk zijn macht, terwijl jij je onmachtig voelt. Op korte termijn is het resultaat lose-win.
Op den duur is je subassertieve gedrag fnuikend. Je houdt het gewoon niet vol om jezelf en je eigen belangen ondergeschikt te blijven maken, waardoor je niet aan bod komt. Je eigen subassertiviteit breekt je op en persoonlijk disfunctioneren is het gevolg. De ander zal zich daar overigens weinig van aantrekken – voor jou tien anderen. Naast verlies van de zaak, verlies je zo ook de relatie. Het gevolg op lange termijn is lose-lose.
Agressieve stijl van belangenbehartiging
Team 1: "De bal is uit."
Team 2: "Niet. Punt voor ons."
Team 1: "Maar ik zag hem echt uit hoor. Kijk maar, hier achter de lijn kwam de bal terecht."
Team 2: "Helemaal niet! Hij was bovenop de lijn, ik hoorde het gravel tikken. Je stond niet op te letten en daarom had je hem niet terug. Geen discussie. De bal was in, het punt is voor ons."
Wat is hier agressief?
Team 2 is wakker geworden en heeft zich kennelijk gerealiseerd dat het spelen van een wedstrijd in de tenniscompetitie niet alleen maar voor de leut is. Alle partijen winnen betekent promoveren, alle partijen verliezen betekent degraderen.
Een van de twee teamleden besluit niet langer met zich te laten sollen en het eigen team op nummer een te zetten. Hij wil voortaan zijn zin krijgen en gedraagt zich daarom 'hard on the matter' en 'hard on the person'. Daarbij stelt hij zijn eigen belangen centraal en bepaalt hij eenzijdig wat er gebeurt.
De gevolgen van agressiviteit
Je snapt: als je je zo opstelt, voelt de andere partij zich niet persoonlijk betrokken bij wat er gebeurt. Laat staan dat hij zich verantwoordelijk voelt voor een effectieve, efficiënte samenwerking met jou. Win-lose is het resultaat op korte termijn.
Op termijn loopt het verder uit de hand. De ander wordt huiverig voor negatieve persoonlijke repercussies van jou. Voortaan laat hij het wel uit zijn hoofd om zijn weerstand bij je te uiten. Nee, aan jou laat hij zich van zijn beste kant zien.
Maar achter je rug… dan jammert hij en klaagt hij. Dan verliest hij zich in roddelen en negatieve stemmingmakerij. Hij verspilt energie, tijd en middelen. Hij saboteert. Of hij meldt zich ziek. Lose-lose is het resultaat op lange termijn.
Subagressieve stijl van belangenbehartiging
Team 1: "De bal is uit."
Team 2: "Nou ja, jij callt al onze ballen uit. Echt geen stijl om zo te willen winnen. En je slaat ook knoerthard op de man. Zogenaamd per ongeluk. Nou dat kan ik ook." *slaat bal op de man* "Ik kap ermee. Jullie zoeken het maar uit met jullie opgeblazen ego's." *smijt racket op de grond en verlaat stampvoetend en briesend de baan*
Team 1: "Stelletje aso's. Wie denken jullie wel dat jullie zijn? Eerst alleen maar je mond houden, dan ons als kleine kinderen behandelen en nu ons voor rotte vis uitmaken. Jullie hoeven hier nooit meer te komen. Sodemieter op naar jullie eigen club."
Wat is hier subagressief?
Wat je hier ziet is dat een lid van team 2 'soft on the matter' en 'hard on the person' is. Er wordt op de man gespeeld en niet op de bal. Team 1 reageert als door een horzel gestoken en slaat net zo ´soft on the matter´ en ´hard on the person´ om zich heen.
Het vuurtje wordt vervolgens van twee kanten steeds verder opgestookt, totdat een van beide partijen breekt of het veld ruimt. De relatie is geruïneerd en ook van de zaak zal niets meer terecht komen.
Vaak komt zo'n uitbarsting als donderslag bij heldere hemel en voeren emoties de boventoon. Alles wordt uit de kast gehaald om de ander klein te krijgen. Want wat jij vindt dat die jou heeft aangedaan… dat krijgt hij nu op zijn brood. En niet te zuinig.
Twee oorzaken van subagressiviteit
Subagressiviteit zit in ons allen en heeft twee oorzaken.
De eerste oorzaak is dat je je te lang subassertief hebt opgesteld en daarmee jouw zaak niet hebt gediend. Zie het eerste partijtje tennis, waarin team 2 zich 'soft on the matter' en 'soft on the person' gedraagt. Wat jij wilt komt in de knel en met accepteren en vriendelijk zijn heb je niets bereikt. Nu gooi je het over een andere boeg: je wordt onaangenaam op de relatie oftewel 'hard on the person'. Je moet tenslotte íéts doen om tot die – in jouw ogen – botte hersenen aan de andere kant door te dringen. Reken maar dat de ander dit niet waardeert.
De tweede oorzaak is dat je te lang agressief gedrag hebt vertoond, waardoor de ander zich meer een middel dan een mens voelt. Wat hij voelt, denkt of belangrijk vindt, lijkt voor jou niet relevant te zijn en wals je steeds weer overheen. Als je zo doorgaat, raak je de ander kwijt en kom je uiteindelijk samen nergens. Dus hoogste tijd om helemaal te gaan koersen op gezelligheid en goede sfeer. Doelen, resultaten en afspraken zet je opzij, alles kan en alles mag, "als we het maar naar onze zin hebben". Dit is het moment dat iedereen zijn eigen spelregels bepaalt en daar ook vrijelijk naar gaat leven. Dat er nog iets van de zaak terecht komt, kun je verder wel op je buik schrijven.
De gevolgen van subagressiviteit
Zit je eenmaal in subagressiviteit dan is het lastig om daar uit te komen. Zeker als de ander hetzelfde heeft. Jij voelt je niet gezien en gehoord door de ander, terwijl de ander vindt dat jij hem niet ziet en hoort. Jullie verwijten elkaar hetzelfde en willen daarin allebei jullie gelijk. Het is of 'de zaak' of 'de relatie' en met die tweespalt houden jullie elkaar gevangen in een voortdurende negatieve spiraal van subassertiviteit en agressiviteit. Uiteindelijk delven zowel 'matter' als 'person' het onderspit, omdat jullie wederzijdse frustraties over elkaar uitmonden in subagressiviteit.
Assertieve stijl van belangenbehartiging
Scenario 1
Team 1: "De bal is uit."
Team 2: "Ik zag hem in."
Team 1: "Dan doen we een let."
Scenario 2
Team 1: "De bal is op de lijn."
Team 2: "Ik zag hem uit, dus we zijn het niet eens. We doen een let."
Scenario 3
Team 1: "Ik twijfel of de bal in was."
Team 2: "Ik twijfel ook."
Team 1: "Serveer maar opnieuw."
Wat is hier assertief?
Hier bestaan beide teams uit assertievelingen, die 'hard on the matter' en 'soft on the person' combineren. Ze stellen de gemeenschappelijke belangen centraal, op korte én lange termijn.
De gevolgen van assertiviteit
Stel je je assertief op, dan ligt de focus in de relatie op effectief en efficiënt dienen van gemeenschappelijke belangen en doelen. Je bepaalt samen op de korte termijn wie wat doet, wanneer en waarom. Dit zijn jullie spelregels. Jullie nemen je eigen verantwoordelijkheid voor de win-win op de lange termijn door het spel volgens deze regels te spelen en elkaar hieraan te houden.
Je ziet: dit is de enige stijl van belangenbehartiging met een positieve uitkomst op de korte én lange termijn.
Zonder assertiviteit verziekt de sfeer
Je bent gewaarschuwd. Een team zonder assertiviteit belandt in een negatieve spiraal. Subassertief, agressief en subagressief gedrag maakt mensen, teams en organisaties kapot, omdat 'zaak' en 'mens' op korte en lange termijn onevenwichtig gediend worden.
Collega's mijden persoonlijk contact en communiceren via de wandelgang of derden. Ze spelen politieke spelletjes, zagen aan poten of roddelen en pesten. En ze lappen formele regels en procedures aan de laars. Ook stijgt het (ziekte)verzuim, daalt de productiviteit en klagen klanten.
Zelfs een gewoonlijk assertief teamlid wordt bang voor negatieve repercussies en laat zijn oren hangen naar collega's die in verzet gaan. Het is lastig om aan de groepsdruk te ontsnappen en daarom doet hij concessies aan de zaak ten bate van de goede sfeer.
Dat vergroot enkel de ellende: eigenbelang gaat voor gemeenschappelijk belang. Ieder regelt zijn werk op zijn eigen manier en probeert er voor zichzelf het maximale uit te halen. Dit nodigt uit tot grenzen opzoeken en de kantjes er vanaf lopen. En er wordt met verschillende maten gemeten.
Op den duur krijgen wantrouwen, onveiligheid en angst de overhand.
Het vraagt veel moed en assertiviteit om een dergelijk zieke cultuur te herstellen. De taboes zijn groot, zelfreinigend vermogen ontbreekt en alles wat van buiten komt of anders is wordt als bedreigend ervaren.
Stimuleer je team tot assertiviteit
Gedraagt een team zich niet assertief, maar agressief, subassertief of subagressief dan is er werk aan de winkel. Zorg ervoor dat zakelijkheid en persoonlijke betrokkenheid weer met elkaar in balans komen. Wees een motiverende baas en laat je team wennen aan discomfort, zodat jullie houdbaarheid niet verstrijkt én jullie de ratrace overleven. Zie investeren in samenwerking als een opstap naar innovatie en wees hierin zelf het assertieve voorbeeld.
In een organisatie of bedrijf is het belangrijk dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt om resultaten die met klanten zijn afgesproken te behalen. Heldere afspraken over wie wat wanneer en hoe doet zijn nodig om succesvol te kunnen samenwerken en met elkaar juist, tijdig, volledig en betrouwbaar te leveren. Dat iedereen elkaar hierop aanspreekt is van wezenlijk belang en maakt het verschil tussen met elkaar tobben of juist toppen.
Kies jij voor assertiviteit?
Heb jij behoefte aan assertiviteit van jouw team? Of aan assertiviteit van jezelf?
Ik help je graag om 'hard on the matter' en 'soft on the person' vlot en vaardig te combineren, zodat jij puik presteert in minimale tijd met ultieme relaties.
Wat denk je van 0% overuren, 25% productiever werken en 100% leven? Voor jezelf en voor je team? Daar kun je fluitend mee thuiskomen toch? En je collega's ook!
Maak je keuze uit een van de volgende opties.
Vraag en antwoord
Heb je vragen over deze blog? Of wil je jouw ervaringen met (gebrek aan) assertiviteit delen? Laat dan hieronder jouw reactie achter en ik antwoord persoonlijk.
Doe mee met mijn interactieve, online Masterclass
Stap nu uit jouw vicieuze cirkel van alsmaar harder werken, waardoor je tijd en energie krijgt voor jezelf en ontspannen excelleert aan de top. In slechts één uur krijg jij weer grip op je werk en leven. Meld je nu aan voor de interactieve, online Masterclass 'Succes Zonder Stress'.
Exclusief 1 op 1 sparren
Wil je liever direct persoonlijk met mij in gesprek, zodat 0% overuren, 25% productiever en 100% leven jouw relaxte werkelijkheid wordt? Klik hier om jouw Doorbraaksessie te boeken en we spreken elkaar binnenkort.
